ԿԱՐԵՎՈՐԸ ՆԿԱՐԵԼՆ Է

 Տան դուռը բաց է: Նկարիչ Ալեքսանդր Գրիգորյանը հյուրի է սպասում: Հյուրն էլ ես եմ: Երբ նա տեսավ ինձ, միանգամից հարցրեց.

-         Քեզ հաստատ նկարել եմ, չէ՞:

-         Չէ, չեք նկարել,- հետևում է իմ պատասխանը:

Բա, ինչո՞ւ,- շարունակում է նա:

-  Չգիտեմ, թե ինչու ինձ չի նկարել դիմանկարի վարպետը, անկեղծ ասած, իմ մտքերն ու խոհերն ավելի շատ նրա արվեստին են առնչվում: Կլանված՝ Ալեքսանդր Գրիգորյանի կենսառատ և լուսավոր կտավներին եմ նայում: Փոքրամարմին, բայց անչափ եռանդուն այս նկարիչն ինձ սենյակից սենյակ է ուղեկցում ու մեծ ոգևորությամբ պատմում իր կտավների ստեղծման պատմությունը, որոնցից էլ իր կյանքի պատմության շղթան է ձևավորվել:

Ալեքսանդր Գրիգորյանի արվեստի դուռը բաց է: Ով մտնի այդ դռնով, չի փոշմանի: Այստեղ Հայաստան աշխարհն է: Նկարիչը դեպի հայ ժողովրդի պատմական անցյալ ուղևորվելու հնարավորություն է ընձեռում: Ահա հեթանոս հայերը Գառնիի տաճարի առջև ծիսակարգի են պատրաստվում («Հեթանոսական տոն Գառնիում»), մի քայլ այն կողմ Շամիրամն Արա Գեղեցիկի դիի մոտ նստած նրան անմահություն պարգևելու ճիգ է գործադրում («Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ»): Քիչ այն կողմ էլ՝ հայոց արքան ու արքայորդիները առավոտ կանուխ որսի են ելել՝ արքայավայել ճաշի ակնկալիքով («Որս»):

Նկարչի գունազգացողությունը վաղուց գունամտածողության է վերածվել: Ալեքսանդր Գրիգորյանի ներկապնակին բնորոշ են գունեղ ու հյութեղ, արևառատ ու կենսաշատ գույներ: Լավատես նկարիչը ցանկություն չունի մեր հոգսաշատ ու դժգույն կյանքի բացասական երևույթները արվեստի հարթություն տեղափոխել: Նրա կտավներում ամեն ինչ հրաշալի է ու գեղեցիկ: Բնանկարներում անկրկնելի հայրենի բնությունն է, նատյուրմորտներում՝ նույն հայրենի բնության բարիքները, իսկ դիմանկարներում՝ հայրենիքի տաղանդավոր զավակները:

Ալեքսանդր Գրիգորյանի միակ ու պաշտելի ուսուցիչ մեծն Սարյանը՝ իր ընտանիքի անդամների հետ, Վահրամ Փափազյան – Օթելլոն, Վիլյամ Սարոյանը, Գոհար Գասպարյանը… Ինչպես Ալեքսանդր Գրիգորյանն է ասում ինքնադիմանկարների այդչափ առատությունն ինքանասիրահարվածության արդյունք չէ, որն այնքան բնորոշ է գյումրեցիներին: Նա նույնիսկ չի հիշում, թե երբ է առաջին ու վերջին անգամ ինքն իրեն նկարել, նկարիչը չի էլ զգացել, թե դրանք ինչպես են հատել հիսնյակի սահմանը: Ուղղակի, նրա ինքնադիմանկարներից երեքը ցուցադրվում են Տրետյակովյան թանգարանում, և դա այն դեպքում, երբ նրա կտավներից ոչ մեկը հայաստանյան պատկերասրահներում չի ցուցադրվում:

Գյումրիում աշնանը վաղ է ցրտում, հաճախ է անձրևում: Ահա այդպիսի աշնանային մի օր՝ 80 տարի առաջ, ծնվում է Ալեքսանդր Գրիգորյանը: Այդ ժամանակ, ինչպես գյումրեցիներն են ասում, Լենինականը Հայաստանի կենտրոնն էր՝ մշակութային մայրաքաղաքը, որտեղ մարդիկ արվեստով էին ապրում և շնչում: Թատրոնապաշտ գյումրեցիները՝ կոշկակար, թե դարբին, ուսուցիչ, թե շինարար, բոլորը թատրոն էին շտապում: «Նման միջավայրն ինձ մտածել էր տալիս դերասան դառնալու մասին, սակայն երբ մեկ անգամ ևս նայեցի թատրոնի պատին կախված Պետրոս Ադամյանի նկարին, վերջնականապես ետ կանգնեցի դերասան դառնալու մտքից: Ըստ իս, արտիստ դառնալու համար առնվազն Ադամյանի գեղեցկությունը պիտի ունենալ: Դրա փոխարեն սկսեցի հիանալ Ռուբենսի «Սիլեայի երթը» կտավով, որը հետագայում Երևան է տեղափոխվում: Արդյունքում մեր տան պատին ածուխով նկարված տատիս դիմանկարը հայտնվեց, որը հետագայում յուրօրինակ այցեքարտ և հպարտության առարկա դարձավ մեր ընտանիքի համար: Լենինականի Մերկուրովի անվան գեղարվեստի դպրոցում 3 տարի սովորեցի»,- պատմում է Ալեքսանդր Գրիգորյանը: Մայրաքաղաքում Սաշան Փ. Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանի ուսանող էր: Առաջին մարդը, ով ոգևորում ուղղորդում է նրան արվեստի դեռ նոր սկսվող դժվարին ճանապարհին, հրաշալի նկարչուհի Մարիամ Ասլամազյանն էր: Նկարչուհին ստեղծագործական կյանքի սկզբնական շրջանում ինքնավստահություն, ոգևորություն հաղորդեց պատանի արվեստագետին: Դրանք հայրենական մեծ պատերազմի և հետպատերազմյան ամենադժվարին տարիներն էին, երբ ողջ ժողովուրդը մտածում էր հանապազօրյա հացը վաստակելու մասին, իսկ նկարիչներն էլ ինքնադրսևորման ճանապարհներ էին որոնում՝ նրանք նույնիսկ կտավ, ներկ ու վրձին չունեին: Այդ հարցում ևս Մարիամ Ասլամազյանն աջակցում է նկարչին՝ պետության կողմից իրեն տրվող նկարչական պարագաները կիսելով նրա հետ: Երևանը սիրեց Ալեքսանդր Գրիգորյանին: Մայրաքաղաքում է կայանում նկարչի ծանոթությունը Մարտիրոս Սարյանի հետ, որն անջնջելի հետք է թողնում ոչ միայն նրա ստեղծագործական, այլև ողջ կյանքում:

Սարյանապաշտությունը Ալեքսանդր Գրիգորյանի համար կենսակերպ է, ճիշտ և ազնիվ ապրելու ու ստեղծագործելու ուղեցույց: Այդ է պատճառը, որ ստեղծագործական գործընթացը ոչ թե տառապանք, այլ ոգևորության աղբյուր է նրա համար: Քչերը գիտեն Ալեքսանդր Գրիգորյան քանդակագործին ու բանաստեղծին: Ինչպես գեղանկարչության, այնպես էլ քանդակագործության մեջ, Գրիգորյանն իրատես արվեստագետ է: Նրա հերոսները այստեղ ևս չափազանց արտիստիկ են ու ինքնատիպ՝ Արփենիկ Ղափանցյան, ինքնաքանդակներ: Բանաստեղծ Ալեքսանդր Գրիգորյանը սիրո երգիչ է: Նրա ստեղծագործությունները իր գեղանկարչության նման վառ են ու գունեղ: Դրանցում միջնադարյան շունչ կա:

Ալեքսանդր Գրիգորյանն իր 80-ամյա հոբելյանի հետ կապված ոչ մի ակնկալիքներ չունի. ինքը որևէ կերպ մտադիր չէ տոնել իր տարեդարձը, իսկ առաջարկներ պետության կողմից չեն եղել: 80-ամյա նկարչի համար այս պահին կարևորը նկարելն է, ու նա նկարում է:

Հ.Գ. Այս նյութը 5 տարի առաջ եմ գրել, նկարչի կենդանության օրոք, ի դեպ, այն արվեստագետի դուրն այնքան էր եկել, որ նա առաջարկեց դիմանկարել ինձ: Ու այդ նկարին դուք արդեն ծանոթ եք....

Այսօր այս հրաշալի նկարչին գրեթե ոչ -ոք չի հիշում ու այս նյութս առիթ է մեկ անգամ ևս Ալեքսանդր Գրիգորյանին հիշելու, նրա արվեստին անդրադառնալու համար…..

Ծանոթագրություն. ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Ալեքսանդր Գրիգորյանը ծնվել է 1927 թ. հոկտեմբերին Լենինականում:
1942 թ. ավարտել է Լենինականի Մերկուրովի անվան գեղարվեստի դպրոցը:

1947 թ. ավարտել է Երևանի Փ. Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանը (ուսուցիչ՝ Մարիամ Ասլամազյան):

1947-53 թթ. սովորել է Երևանի գեղարվեստաթատերական, Լենինգրադի Ռեպինի անվան գեղանկարչության, ճարտարապետության և քանդակագործության ինստիտուտներում:

  1959 թ.-ից՝ Հայաստանի Նկարիչների Միության անդամ:

 1970 թ. արվեստագետին շնորհվում է ՀՍՍՀ վաստակավոր նկարչի կոչում: 2008 թ. հեռացել է կյանքից: